BİR SORU BİR CEVAP 

Melih Bey’in sorusu:

ZEKATTA NİYET KONUSU 

SORU: 

Zekât verirken niyet etmek gerekir mi? Niyet edilmeden verilen zekatlar zekât olarak sayılır mı?

Allah Teala’nın adıyla….

Malatya’dan kardeşimiz Melih beyin soruları zekat mükelleflerinin üzerinde sıkça hata ettikleri bazı konuların izahına sebep olacak nevidendir.

CEVAP:

Zekâta niyet edilmeden verilen infaklar zekât değil nafile sadakadır. 

Farz ibadetlerde niyetin bulunması zorunlu şarttır ve gerekir. 

Zekâtta malî farz bir ibadettir kendisinde niyet şarttır. 

Kemal b. El-Hümâm es-Sivâsî bu konuyu şöyle hulâsa etmektedir.

(وَلَا يَجُوزُ أَدَاءُ الزَّكَاةِ إلَّا بِنِيَّةٍ مُقَارِنَةٍ لِلْأَدَاءِ، أَوْ مُقَارِنَةٍ لِعَزْلِ مِقْدَارِ الْوَاجِبِ) لِأَنَّ الزَّكَاةَ عِبَادَةٌ فَكَانَ مِنْ شَرْطِهَا النِّيَّةُ وَالْأَصْلُ فِيهَا الِاقْتِرَانُ، إلَّا أَنَّ الدَّفْعَ يَتَفَرَّقُ فَاكْتُفِيَ بِوُجُودِهَا حَالَةَ الْعَزْلِ تَيْسِيرًا كَتَقْدِيمِ النِّيَّةِ فِي الصَّوْمِ.

“Zekâtın verilme anında veya farz olan miktarı bir kenara ayırma anında niyet edilmeden niyetsiz eda edilmesi caiz değildir. Çünkü zekât bir ibadettir. İbadetin şartı ise; niyettir. Burada asıl olan: zekâtı ödeme anında niyet etmektir. Ancak zekâtın ödemesi dağınık olacağı için niyetin zekât miktarını bir kenara ayrılması esnasında niyet edilmesi mükellefe kolaylık için yeterli olacaktır. Aynen oruçta niyetin imsaktan önce yapılması gibi.” 

(bk. es-Sivâsî, Fethu’l-Kadir, c.2. s.178-179) 

Kişi malının tamamını niyet etmeden infak etse istihsanen o kişiden zekâtın farz miktarı da sakıt olmuş olur. (Age.)

İbn Abidîn ise; “zekâtın edasının sahih olabilme şartı: eda esnasında zekâta niyet edilmesidir” diyerek konuya açıklık getirmektedir. 

(bk. ibn Abidin, Reddu’l-Muhtar, c. 3. s. 222.) 

Bu nedenle ödeme esnasında veya zekât miktarını bir köşeye ayırma esnasında niyet olmadıkça bu durumda zekât verilmiş olmaz. 

Yani bir kişi elden çıkarttığı malın zekât olarak sahih olması için mutlaka eda ettiği miktar için kalbinden “zekât için ödeme yaptığı” niyetinin bulunması şarttır. 

Zekâtı hak eden bir kişiye verilen bir malın sonradan zekâta sayılması olabilir mi?

لو دفع بلا نية ثم نوى و المال قائم في يد الفقير ....جاز

“Kişi niyetsiz olarak bir malı verse verdiği mal fakirin elinde olduğu müddetçe zekata niyetlenir ise (zekat olarak) caizdir.” 

(ibn Abidîn, Reddu’l-Muhtar, c.3. s. 222.) 

Fukahamız şayet verilen miktar kişinin elinde mevcut ise bu durumda sonradan niyet edilmesi caizdir buyurmuşlardır. 

Verilen miktar verilen kişinin elinden çıktıktan sonra zekâta niyetlenmenin hiçbir manası yoktur. 

Batmış kişilere önceden verilen miktarların iflastan sonra zekâta sayılması üç nedenle mümkün olmaz: 

1. Borç olarak talep edilen miktar verildiğinde kişinin zekât alacak bir fakirlikte bulunmamış olmasından dolayı. 

2. Velev ki zekât verilecek fakirlikte olsa bile verilme esnasında zekât niyeti bulunmadığı için. 

3. Verilen mal veya miktar kişinin elinden çıktığı için.

Bu durumda alacaklıların ciddi mağduriyet yaşamasına şahitlik etmekteyiz ve alacak yükününü topladığınızda büyük bir miktar ortaya çıkmaktadır. 

Bu durumda yapılacak uygulama;  borçlu kişi batmasına rağmen zekat alacak fakirliğe ermiş ise bu durumda kendisine zekat ödenip akabinde borç tahsil edilebilir.

Selam ve dua ile...